Paletki i ich formy barwne

                                  
    Rodzaj Symphysodon obejmuje dwa gatunki ryb. Niektórzy systematycy uważają jednak, że jest to tylko jeden gatunek o różnych formach. Niezależnie od tego kto ma rację, powszechnie wiadomo, że w naturze paletki występują w kilku odmianach barwnych, a nawet w obrębie jednej odmiany barwnej spotkać można osobniki dość znacznie różniące się od siebie ubarwieniem. Wszystkie te fakty jednoznacznie sugierują, że uzyskanie w warunkach hodowlanych wielu odmian barwnych nie powinno stanowić większego problemu. I tak jest w rzeczywistości, o czym świadczą setki form tych ryb w zbiornikach akwarystów całego świata. Zacznijmy jednak od początku. 

Dyskowce odmiany Brown  pochodzące z odłowu.

                       Jeśli wierzyć historii, zaczęło się tak:

  Paletki jako ryby akwariowe, należą do dość młodych ryb. Pierwszy okaz trafił na nasz kontynent w latach dwudziestych XX w. Był wtedy nazywany skalaram błekitnym, iego słabą stroną było to , iż bardzo krótko żył.
Już w trzydziestych latach XX w. ryby te byłyy częściej sprowadzane do Europy, jednak jeszcze długo nie udawało się ich rozmnożyć. 
  W eropejskich akwariach dopiero pod koniec tej dekady, przeprowadzono pomyślnie tarł, zobaczono różnice między rozrodem skalarów i palet, zdaną sobie sprawę iż między tymi rybami obowiązują zupełnie różnbe zasady. Był to nie wątpliwie wielki sukces, jednak szczegułów nikt dokładnie nie ujawnił.

Gold Cap Ghost 

Palety znacznie częście zaczęły docierać do Europy po drugiej wojnie światowej. W początkach były to tylko i wyłącznie paletki brązowe-Symhysodon aequifasciatus axelrodi.
Również co raz częściej można było spotkać pomyślnie zakończone tarło w zbiornikach sztucznych. nie było jednak żadnych nie jasności co do odmian barwnych, ponieważ były dostępne ryby tylko jednaej firmy.
 W krótkikm czasie rozeszła się wieść o paletce błękitnej .W latach pięćdziesiątych okazało się, że są to pierwsze paletki niebieskie, które dotarły do Europy. Cały czas paletki były jedna uważane za ewenement i wiedza na ich temat była mizerna i ich hodowla sprawiała wielkie wyzwanie. Zacząl kwitnąć import, sprzyjały temu nowe metody transportu ryb i coraz większe możliwości penetracji Amazonki. W 1965 roku już do akwarystów niemal na całym świecie docierały wszystkie odmiany barwne i gatunki tych wspanialych ryb. Udowodniono, iż ryby odławiane w różnych miejscach Amazonki i jej dopływów różną się między sobą ubarwieniem i to dość znacznie.


Krzyżówka Turquoise Heckel

        Co możemy spotkać w naturze

 Ze środowiska naturalnego pozykiwane wtedy- i pozyskuje się do dnia dzisiejszego- Symhysodon discus (dyskowiec Heckla) oraz trzy formy barwne Symhysodon axelrodi (paletka brązowa), Symhysodon aequifasciatus (paletka zielona) i Symphysodon aeauifasciatus haraldi (paletka niebieska). Ryby mogą różnić się również w obrębie swojego gatunku:
 -Symhysodon discus-długości i ilością pasów na tułowiu (podłużnych), intensywnącią i barwą, kolorem głowy, podstawową barwą całego ciała.
   -Symphysodon aeauifasciatus axelrodi-(dotyczy to wszystkich form barwnych)-ilościów pasów niebieskich na przedniej górnej części ciała i kolorem podstawowym, ktora może być od brudno brązowej do intensywnej rdzawej, czy prawie czerwonej.
    -Symphysodon aequifasciatus aequifasciatus- długością i ilością pasów podłużnych, barwą ciała, ilością czerwonych wzorów na środkowej i dolnej części ciała. Może również być zupełnie pozbawiona tych czerwonych cętkowań.
   -Symphysodon aequifasciatus haraldi- podstawową barwą ciała oraz ilością ilością niebieskich podłużnych pasów. Można spotkać osobniki pokryte na całym ciele niebieskimi wstęgami. Kiedyś właśnie takie osobniki zdobyły popularność, jako odmiana " Royal blue"

Royal Red

   Ryby z rodzaju Symhysodon występują w różnych częściach dorzecza Amazonki i teoretycznie nie mają szans na krzyżowanie się między sobą, jednak w rzeczywistrości bywa różnie. Po porze deszczowej poziom wód Amazonki wzrasta do 15 metrów. Rzeka wylewa na ogromny obszar dżungli, a ryby mogą swobodnie przemieszczać się nawet na duże odległości. Kidy wody opadną, ryby zostają zamknięte zupełnie w innych miejscach, niż te w których żyły do tej pory.
Istnieje więc możliwośc kojarzenia się ryb należących do różnych odmian barwnych, a nawet gatunków. Młode mają nikłe szanse na stworzenie w naturalnych warunkach licznej i w miarę uustabilizowanej nowej odmiany barwnej. Jednak nie raz właśnie takie mieszańce, a także nietypowo ubarwione osobniki z poszczególnych odmian barwnych, trafiają w sieci łowców zaopatrujących eksporterów ryb akwariowych.


Cobalt Red Turquoise 

Te mało spotykane, nietypowo ubarwione ryby są bardzo modne i osiągają wysokie ceny. To z kolei mobilizuje duże farmy do wyhodowania nowych, genetycznie stabilnych odmian.


Hybhyda Red Spotted Grenn

   Krzyżówki z farm zajmujących się profesjonalną hodowlą

  Na początku próby prowadzono w typowy sposób- łączono w pary osobniki o najbardziej wyraźnych i dodatnich cechach. Z potomstwa takich rodziców, wybierano najlepsze okazy, które kojarzono albo między sobą albo doprowadzano do tarła zrodzicami. W ten sposób uzyskiwano nowo odmianę, na tyle stabilną genetycznie, aby ponad 95% potomstwa wykazywało cechy, o które chodziłohodowcom, potrzeba wielu pokoleń, co za tym idzie, wiele lat ciężkiej i systematycznej pracy. W między czasie trzeba było również zadbać o tzw. odświeżanie krwi, która zapobiega niekorzystnym następstwom, towarzyszącym często krzyżowaniu blisko ze sobą spokrewnionych ryb. Ten zabieg dodatkowo komplikuje wydłuża czas pracy nad nową odmianą. Wynikiem tego jest to, iż kolejne odmiany pojawiające się na rynku, były i są drogie.  Zyskują jednak w ten sposób dużą popurność i popyt jest na nie duży.

Blu diamond

W taki żmudny sposób, uzyskiwane nowe formy barwne były genetycznie  ustabilizowane. Można było się więc spodziewać, że młode pozyskiwane w ten sposób będą podobne do rodziców. Poza tym nowe odmiany wyhodowane w Europie i Stanach Zjednoczonych były przede wszystkim wnikiem prac w obrębie jednej znanej z natury odmiany barwnej, co w znaczący sposób eliminowało genetyczną niestabilność.  Jednak hodowle z Azji nie zamierzały rezygnować z rozmnażania tak atrakcyjnych gatunków jak przedstawiciele Symphysodon.


 Dyskowiec Angel s

Trzeba sobie powiedzieć szczerze, hodowle z tamtego rejonubyły i są cały czas głównymi producentami ryb akwariowych. Składa się na to, to iż jest tam to stosunkowo proste i przede wszystkim tanie.
Sprzyja temu klimat, dostępność do wody miękkiej i kwaśnej, obfitość naturalnego pokarmu, a także tania siła robocza. Wszysto to składa się na to iż hodowle mogą być prowadzone na szeroką skalę, przy minimalnych nakładach. Druga sprawa, hodowla ryb akwariowych jest niemal wpisana w tradycję dalekowschodnią, podobnie jak dążenie do nowych piękniejszych form hodowlanych.
Wszystkie pierwsze hodowle palet w Azji były oparte na rybach pochodzących z odłowu. Wtedy były to paletki brązowe, zielone i dyskowce Hackla. Wtedy szło sie na ilość uzyskiwanego przychówku, dobór par hodowlanych był już mniej istotny. Krzyżowano ze sobą paletkę zieloną z brązową, a nierzadko ryby pochodzące z dwóch różnych gatunków, czyli Symhysodon aequifasciatus i Symphysodon discus. 


Solid Blue

             Potomstwo podobne do rodziców

  Na wspomnianym etapie "nieład genetyczny" był jeszcze ubogi. Rozmnażanych było nie wiele odmian, więc a więc i uzyskiwany przychówek był podobny do któregoś z rodziców.  Natomiast kolejne potomstwa mogą przypominać już nie tylko rodziców ale np.  dziadków. Zdażały się nie raz także egzemplarze odbiegające wyglądem od normy, natychmiast przykuwały uwagę łasych na nowości hodowców. Także w tych z odłowu czasem spotkać można byłą czarną owcę, która odbiegała ubarwieniem od wszelkich norm.  Hodowane wtedy takie wyjątki w izolacji od innych ryb, a ich potomstwo było ściśle selekcjonowane, nastawiano się przy tym na osiągnięcie z góry założonego efektu. W ten sposób powstawały nowe odmiany barwne, trafiając do handlu były już utrwalone genetycznie. Świadczyło o tym podobieństwo dzieci do rodziców, a także fakt, że kolejne nowe formy pojawiały się w stosunkowo długich odstępach czasu,  co mogło sugierować, że prace nad ich uzyskań trwały dostatecznie długo, by nowa odmiana została należycie ugruntowana.

Krzyżówka Dyskowca Red

   Wtedy jeszcze nawet przeciętny akwarysta mógł ogarnąć wszystkie zmiany i nowości pojawiające się w obrębie  rodzaju.
Jednak już wtedy pojawiały się sytuacje, kiedy na rynku spotkać można było kilka różnie nazywanych odmian paletek, a ryby (teoretycznie należące do różnych for) zewnętrznie niczym się nie różniły.
To zjawisko był z paletkami całkowiecie niebieskimi bez żadnych wzorów na ciele. Prawdopodonie były to efekty prac nad jakąś odmianą, prowadzonych przezróżne hodowle bez porozumienia  się ze sobą, i uzyskiwania przez nie w miej więcej tym samym czasie  bardzo podobnych rezultatów. Pojawienie się nowych odmian skutkowało tworzyć, kolejne , krzyżując już istniejące.


Red Diamond

  Hodowcy azjatyccy, w pogoni za pieniądzem chcąc zdominować światowy rynek sięgali również po inne motedy, zrsztą jak jest cały czas i to nie tylko jeśli chodzi o paletki. Ogólnie znaną praktyką jest "barwienie" młodych paletek za pomocą hormonów i odpowiednich pokarmów. Po tych zabiegach młode, 5-6 cm młode, wybarwione były jak dorosłe ryby, a czasem nawet bardzie intensywnie.
Choć jak wiadomo, po odstawieniu specyfików ryby szybko wracały do swojego naturalnego wyglądu, jednak i tak znajdywały i znajdują chętnych na ich nabycie hurtowników.  Jednak teraz są to już sporadyczne sytuacje.


 Odmiana Pigeon Blood

                    Genetyczny nieład

   W ostatnim okresie mamy prawdziwy wysyp nowych odmian barwnych paletek. Są już ich setki, często jeszcze w wielu wariantach i cały czas pojawiają się nowe. Niestety te powstające nowe w błyskawicznym tempie są  dość przypadkowe i nie stabilne genetycznie.
Przyczyna takiego obrotu sprawy jest prosta-zyski. Bezwzwzględne prawa rynku, coraz większa walka o klienta, nie dają czasu, który jest bezwzględnie potrzebny do genetycznego ugruntowania odmiany.
Dla tego w handlu można spotkać paletki o różnej barwie podstawowej, różnym rysunku na ciele lub bez niego, róznej intensywności i liczbie pasów pionowych  lub róznym kształcie ciała i płetw. Jak wiadomo tych różnic może być o wiele więcej.


Dorosły dyskowiec Marlboro Red

   Coraz częście potomstwo tych "nowości" różnią się w znaczący sposób od rodziców, a czasami wręcz odmienne diametralnie. Także rodzeństwo z tego samego tarła może znacznie się różnić między sobą i przybierać wiele form. Na to ogólne zamieszanie i nieład mają też- stosunkowo niewielki- wpływ hodowcy amatorzy. Coraz większa wiedza, coraz prostrze i doskonalsze sposoby preparowania wody, znacznie lepszy sprzęt i preparaty akwarystyczne i coraz większa pojemność  zbiorników sprzyjają rozmnażaniu różnych gatunków ryb, w tym także tzw. ryb problemowych. Palety nadal jeszcze za takie uchodzą. Są też nadal bardzo popularne, a wielu hodowców za cel stawia sobie doprowadzenie do owocnego tarła.
Najczęściej nie jest ważne, które ryby dobiorą się w pary, najważniejsze jest uzyskanie potomstwa. I dla tego ryby te nie są czystą odmianą, z czego akwarysta wcale nie musi sobie zdawać sprawy. Kiedy dobiorą sie w parę takie ryby w zbiorniku ogólnym pozwala się im kontynuować na zasadzie "zobaczymy co z tego wyjdzie". I jeśli coś z tego wychodzi, ryby trafiają do znajomych, czy do sklepów i są potencjalnymi rodzicami nowych pokoleń, u których już nie może być mowy o jakiejkolwiek czystości rasy. Nie możemy jednoznacze oceniać, czy to złe czy dobre, trzeba jednak przyjrzeć się temu z czym mają doczynienie obecni akwaryści i hodowcy palet.


Dyskowiec Red Snakieskin


Snakieskin spot

Najmniej zamieszania w odmianach barwnych panuje w gatunku Symhysodon discus.
Ryby te są najtrudniejsze do rozmnożenia ze wszystkich przedstawicieli rodzaju, i pewnie dla tego są jeszcze dość rzadko krzyżowane. W gatunku Symhysodon aequifasciatus-pomijając ryby pochodzące z naturalnego środowiska-większą stabilność genetyczną wykazują dawniej wyhodowane odmiany.
Natomiast odmiany młodsze są bardziej niestabilne , a kupując super nowości zawsze trzeba liczyć się z tym, że potomstwo od nich będzie dość przypadkowe. Można pokusić się o utrwalenie jakiejś formy barwnej, ale trzeba wiedzieć, że potrzebne jest do tego odpowiednie zaplecze  techniczne, odpowiednia wiedza i przede wszystkim długie lata pracy.



Dyskowiec Red Spotted Green


Magic red


Marlboro

Red velwet


White ghost

Reasumując, nie tak ważna dla przeciętnego akwarysty powinna być grupa parwna, lecz zdrowie ryb. A o gustach się nie dyskutuje.